Danas, 9. oktobra, obeležavamo rođendan jednog od najvećih književnika na prostoru bivše Jugoslavije – Ive Andrića, rođenog 1892. godine u selu Dolac kod Travnika. Njegova dela — Na Drini ćuprija, Travnička hronika, Prokleta avlija, Znakovi pored puta i mnoge druge — i dalje inspirišu čitaoce i stvaraju identitet književne i kulturne baštine regiona.
Biografski podaci i značaj
- Ivo Andrić se rodio 9. oktobra 1892. godine — prema zvaničnim podacima Zadužbini Ive Andrića — kao Ivan, sin Antuna Andrića i Katarine Pejić.
- Diplomirao je i doktorirao na filozofskim fakultetima u Beču, Zagrebu i Gracu. Kulturni, istorijski i psihološki elementi Bosne i Hercegovine često se pojavljuju u njegovim delima.
- Andrić je dobio Nobelovu nagradu za književnost 1961. godine za „epsku snagu kojom prati sudbine ljudi iz istorije svoje zemlje“.
Njegova dela odražavaju složene odnose, istorijske izazove Bosne pod Osmanskim i austrougarskim uticajima, i univerzalne ljudske teme — moć, strah, složenost sudbine i identiteta. „Na Drini ćuprija“ ostaje remek-delo zbog svojeg stila, duboke simbolike mosta kao veze između kultura i epoha.
Zanimljive činjenice
- Njegov prvi roman „Na Drini ćuprija“ pisan je u Beogradu tokom Drugog svetskog rata.
- Njegova prva pesma objavljena je u časopisu Bosanska vila kada je bio srednjoškolac.
- Andrić je imao i diplomatsku karijeru. Služio je u različitim konzulatima i ambasadama širom Evrope, uključujući Rim, Bukurešt, Madrid, Ženevu i Berlin.
Zašto je Andrić i dalje važan
Dela Ive Andrića prevazilaze svoje vreme: književni stil i dubina njegovih likova i tema i dalje su predmet akademskih analiza. Čitaju se u školama, prevode se na mnoge jezike, i služe kao most između generacija. Često se poredi koliko je potrebno da neka knjiga „preživi“ vreme – Andrićeva dela ne samo da su preživela, nego su postala sastavni deo kulture.